კომპიუტერის ტიპები, აგებულება, გარე მოწყობილობები
კომპიუტერის ტიპები, აგებულება, გარე მოწყობილობებიკომპიუტერის აგებულება.
კოპიუტერის ტიპები.
კომპიუტერი - ეს არის მანქანა გამოთვლითი დავალებების შესასრულებლად სპეციალური პროგრამების ან წინასწარ განსაზღვრული ინსტრუქციების შესაბამისად, თუმცა თანამედროვე ეპოქაში სიტყვით „კომპიუტერი“ მიღებულია აღინიშნოს ნებისმიერი მოწყობილობა, რომელსაც საშუალება აქვს შეასრულოს თუნდაც ნებისმიერი პროგრამული ოპერაცია - დაწყებული კალკულატორიდან დამთავრებული სამუშაო სადგურით.
კომპიუტერები იყოფიან:
• პერსონალურ კომპიუტერებად;
• სერვერებად;
• სუპერკომპიუტერებად.
პერსონალური კომპიუტერები თავის მხრივ იყოფიან:
• სტაციონალურ (დესკტოპები, ნეტტოპები, მონობლოკები),
• პორტატულ კომპიუტერებად (ნოუთბუქები, ნეტბუქები, პლანშეტები, პლანშეტური ნეტბუქები, ჯიბის კომპიუტერები).
პერსონალური კომპიუტერები.
სტაციონალური კომპიუტერები.
დესკტოპები (სამაგიდო კომპიუტერები).
ესენი არიან ყველაზე მაღალი წარმადობის მქონე პერსონალური კომპიუტერები, იგი ასე იწოდება იმიტომ, რომ მისი განთავსების ადგილს, როგორც წესი, წარმოადგენს საწერი საოფისე მაგიდა ან კომპიუტერის სპეციალური მაგიდა.
ძირითადად შედგება სისტემური ბლოკის, მონიტორის, კლავიატურის და მაუსისგან.
ნეტტოპები.
ნეტტოპი წარმოადგენს სისტემური ბლოკის მინიმიზირებულ ვერსიას, ზომის გარდა გამოირჩევა დაბალი ენერგომოხმარებითა და ხმაურის გამოყოფით, ასევე, ძირითად შემთხვევაში, შედარებით მცირე წარმადობით, თუმცა ეს ყველაფერი კონპენსირებულია ოფისის ან სახლის ინტერიერთან კარგი ინტეგრირების საშუალებით.
მონობლოკები.
მონობლოკი წარმოადგენს ასევე სტაციონალურ კომპიუტერს, მაგრამ არა ცალკე გამოყოფილი სისტემური ბლოკით, მას აქვს მონიტორთან ერთიანი კორპუსი. სისტემური ბლოკი განლაგებულია მონიტორის უკან, რაც ქმნის გარკვეულ მოხერხებულობას და ესთეტურობას კომპიუტერთან მუშაობისას.
პორტატული კომპიუტერები.
ნოუტბუქები.
ესენი არიან კომპიუტერები, რომლებიც შეგვიძლია მარტივად გადავიტანოთ, აქვთ ავტონომიურად მუშაობის საშუალება (ინტეგრირებული აკუმულატორის საშუალებით). სტაციონალური კომპიუტერებისგან განსხვავდებიან იმით, რომ ისინი აგებულნი არიან წიგნის პრინციპზე, გაღება-დახურვის პრინციპზე, ყველა მოწყობილობა გაერთიანებულია ერთ კორპუსში, სისტემური ბლოკი, მონიტორი, კლავიატურა და მაუსი (თაჩპედი - touchpad).
ნეტბუქები.
ესენიც არიან ნოუთბუქები, რომლებიც გამოირჩევიან შედარებით მცირე ზომით და გაზრდილი ავტონომიურობით (გაზრდილია კუმულატორიდან მუშაობის დრო), ისინი გამოირჩევიან ნოუტბუქთან შედარებით მცირე წარმადობით, რადგან მათი ძირითადი დანიშნულება ინტერნეტთან, ყოველდღიურად საჭირო პროგრამულ უზრუნველყოფასთან მუშაობა და მედიაშიგთავსის დათვალიერებაა.
პლანშეტები.
პლანშეტები ასევე გადასატან კომპიუტერებს წარმოადგენენ, მათი ძირითადი დამახასიათებელია კლავიატურის და მაუსის არარსებობა (ისინი ინტეგრირებულნი არიან მონიტორზე Touchscreen). შემცირებული ზომების, მაღალი ავტონომიურობისა და მოხერხებულობის წყალობით ისინი ნამდვილ დამხმარეებად გვევლინებიან, განსაკუთრებით გადაადგილებისას, მათზე შესაძლებელია მუსიკის მოსმენა, ინტერნეტის გამოყენება, საოფისე პროგრამებთან მუშაობა და მრავალი სხვა ოპერაცია.
პლანშეტური ნეტბუქები.
პლანშეტური ნეტბუქები წარმოადგენენ პლანშეტისა და ნეტბუქის გაერთიანებას.
ჯიბის პერსონალური კომპიუტერი (Pocket PC).
დღეის მდგომარეობით სხვაობა ჯიბის პერსონალურ კომპიუტერსა და სმარტფონს შორის თითქმის აღარ არსებობს, შესაბამისად ეცემა ჯიბის პერსონალურ კომპიუტერთა პოპულარობა< იგი გამოირჩევა პორტატულობით, რაც იძლევა საშუალებას თან ვატაროთ იგი. გააჩნია ინტერნეტთან მუშაობის, აუდიო, ფოტო, ვიდეო დათვალიერების ფუნქცია და ასევე აღჭურვილია გადაღების საშუალებებითაც.
სერვერები და მეინფრეიმები.
სერვერების მცნება გადაჯაჭვულია მეინფრეიმების მცნებასთან, ორივე შემთხვევაში საუბარია დიდი ზომის და მაღალი წარმადობის მქონე კომპიუტერებზე, განსხვავება ისაა, რომ მეინფრეიმები წარმოადგენენ ცენტრალურ კომპიუტერს, მაშინ როცა სერვერი შეიძლება წარმოადგენდეს სტრუქტურის შედარებით ნაკლებად მნიშვნელოვან ნაწილს. ისინი გამოიყენება სამეცნიერო და კვლევითი დანიშნულებით, სხვა კომპიუტერების მომსახურების დანიშნულებით და შეიძლება ინფორმაციის საცავებსაც წარმოადგენდნენ.
სუპერკომპიუტერები.
სუპერკომპიუტერები წარმოადგენენ ყველაზე მაღალი წარმადობის მქონე სერვერულ კომპიუტერებს, ეს არის მრავალკომპიუტერიანი და მრავალპროცესორიანი კომპლექსი, რომელიც იკავებს დიდი მოცულობის მქონე დაწესებულებას, მათ გააჩნიათ ერთიანი მეხსიერება და სხვა საერთო მოწყობილობები, ისინი გამოიყენება ძალიან დიდი მოცულობის მქონე სამუშაოების შესასრულებლად (ტრილიონი ოპერაციები წამში) სახელმწიფო და კაცობრიობის დონეზე, რთული ბუნებრივი მოვლენების სიმულაციისათვის, ქიმიური, ბიოლოგიური და ბირთვული იარაღის ზემოქმედების მასშტაბების შესასწავლად, ეს კომპიუტერი იძლევა საშუალებას მაქსიმალურად მიახლოებულად იქნას წარმოდგენილი მაგალითად ბუნებრივი კატაკლიზმებით მასშტაბები.
ინტერაქტიური დაფა და ინტერაქტიური დისფლეი.
ჩვენს მიერ ზემოთ ჩამოთვლილი კომპიუტერების გარდა, არსებობს ასევე ძალიან საინტერესო სისტემა ინტერაქტიური დაფა, იგი წარმოადგენს კომპიუტერის, პროექტორის და სენსორული ეკრანის გაერთიანებას. დაფაზე პროექტორის მეშვეობით პროეცირდება კომპიუტერის სამუშაო მაგიდის გამოსახულება, ხოლო მომხმარებელი მასთან მუშაობს ისე, როგორც ჩვეულებრივ დაფასთან, წერს მასზე სტილუსის ან უბრალოდ თითის გამოყენებით, ინტერაქტური დისფლეი კი წარმოადგენს დიდი ზომის პლანშეტს.
ორივე მოწყობილობა შეუცვლელია ინფორმაციული ტექნოლოგიებით გამდიდრებული გაკვეთილისათვის.
კომპიუტერის აგებულება.
განვიხილოთ კომპიუტერის აგებულება პერსონალური კომპიუტერის მაგალითზე. სხვა ტიპის კომპიუტერებიც ბუნებრივია შედგება იგივე ნაწილებისაგან, მაგრამ განსხვავებული იქნება მათი ზომა, წარმადობა, ზოგჯერ შეიძლება ფორმაც.
პერსონალური კომპიუტერი შედგება სხვადასხვა მოწყობილობისაგან, ერთნი არიან განთავსებული სისტემური ბლოკის შიგნით (მაგ. ოპერატიული მეხსიერება, კვების ბლოკი, დედაპლატა ...), დანარჩენები ემსახურებიან ინფორმაციის შეტანა-გამოტანას და მიერთებულნი არიან სისტემურ ბლოკზე (მონიტორი, კლავიატურა, პრინტერი, სკანერი ...).
სისტემური ბლოკის შიგნით განლაგებულია ელექტრო ენერგიით კვების უზრუნველყოფის, ინფორმაციის დამუშავებისა და შენახვის დანიშნულების მქონე მოწყობილობები, ესენია კვების ბლოკი, დედაპლატა, პროცესორი, ოპერატიული მეხსიერება, მყარი დისკი (შეიძლება მყარსხეულიანი დისკიც), ოპტიკური დისკების წამკითხველი, სხვა გაფართოების სქემები (მაგალითად გრაფიკული ადაპტერი) და ასევე მექანიკური ნაწილები, რომლებიც უზრუნველყოფენ სისტემის გაგრილებას.
კვების ბლოკი.
ის კვებავს ელექტროენერგიით სისტემურ ბლოკში შემავალ მოწყობილობებს, იგი წარმოადგენს ქსელში არსებული ცვლადი დენიდან მუდმივ დენში ელენერგიის გარდამქმნელს (შემავალი ძაბვაა ცვლადი 220 ვოლტი, ხოლო გამომავალი მუდმივი 12, 5 და 3,3 ვოლტები).
მისი ძირითადი მახასიათებელია სიმძლავრე, იზომება ვატებში (1ვატი = 1ვოლტი * 1ამპერზე).
ძირითადად გავრცელებულია 350W, 450W, 550W, 650W, სიმძლავრის მქონე კვების ბლოკები, თუმცა არსებობს უფრო ნაკლები და მეტი სიმძლავრისაც, მისი არჩევისას გათვალისწინებული უნდა იქნას ის მაქსიმალური სიმძლავრე, რაც ესაჭიროება სისტემურ ბლოკში შემავალ მოწყობილობათა გამართულ მუშაობას; ზომები, რათა მოხდეს მისი სისტემურ ბლოკში ჩამაგრება; მისაერთებლების ფორმები, რომლებიც თავსებადი უნდა იყოს დედაპლატაზე არსებულ მისაერთებლებთან, ასევე ნაკლებად ხმაურიანობა - კომფორტულად მუშაობისათვის. კვების ბლოკის მაღალი სიმძლავრე ძირითადად განსაზღვრავს მის მაღალ ფასსაც.
განვმარტოთ მცნება ფორმ-ფაქტორი: ეს არის ამა თუ იმ მოწყობილობის ფორმა და ძირითადი ფიზიკური მახასიათებლები. კომპონენტები, რომელთაც აქვთ საერთო ფორმ-ფაქტორი ითვლებიან ურთიერთ შემცვლელებად, ყოველ შემთხვევაში გაბარიტების თვალსაზრისით მაინც. თანამედროვე, ფართოდ გამოყენებულ ფორმ-ფაქტორს წარმოადგენს სტანდარტი ATX (Advanced Technology Extended) და მისი მოდიფიკაციები. სტანდარტი ATX განსაზღვრავს მოწყობილობათა გეომეტრიულ ზომებს, მისაერთებლების ტიპებს და ა.შ. ამიტომ არჩევისას კვების ბლოკი თავსებადი უნდა იყოს სხვა ATX სტანდარტის მოწყობილობებთან დედაპლატასთან, სისტემური ბლოკის ყუთთან ...
დედაპლატა.
დედაპლატას ასევე უწოდებენ მთავარ ან სისტემურ სქემას, წარმოადგენს კომპიუტერის ერთ-ერთ ძალიან მნიშვნელოვან მოწყობილობას, მისი ძირითადი დანიშნულება განისაზღვრება ყველა მასზე მიერთებული მოწყობილობის ურთიერთქმედების უზრუნველყოფით, ასევე იგი წარმოადგენს საბაზო მოწყობილობას პროცესორის, ოპერატიული მეხსიერების განთავსებისათვის და მათი ნორმალური ფუნქციონირების უზრუნველყოფისათვის.
მისი ძირითადი მახასიათებლებია: ფორმ-ფაქტორი, კვება, პროცესორის ბუდე (სოკეტი), სლოტების რაოდენობა და მხარდაჭერილი ოპერატიული მეხსიერების ტიპი, სალტის თანრიგიანობა და სიხშირე, ჩიპსეტი, სქემაზე არსებული სხვადასხვა სისტემები, მისაერთებლები, ბიოსის შესაძლებლობები.
ფორმ-ფაქტორი.
არსებობს სხვადასხვა ფორმ-ფაქტორის სქემები, მათი ცოდნა აუცილებელია იმიტომ, რომ მოვახდინოთ მისი სისტემური ბლოკის კორპუსში ჩამაგრება, კვების ბლოკის მიერთება. ძირითადად გამოიყენება ATX ფორმ-ფაქტორი, თუმცა ასევე გავრცელებულია mini-ATX და MicroATX.
კვება.
დედაპლატის კვება ხორციელდება კვების ბლოკიდან გამომავალი სპეციალური მისაერთებლების დედა პლატაზე შესაბამის შესაერთებელში ჩამაგრებით. აუცილებელია კვების ბლოკის და დედაპლატის მისაერთებლები იყოს ურთიერთთავსებადი, მაგალითად არსებობს 20 კონტაქტანი და 24 კონტაქტიანი მიერთება. ბოლო დროს უფრო ფართოდ გამოიყენება 24 კონტაქტიანი მიერთება, თუმცა 24 კონტაქტიანი მისაერთებელი მოწყობილია ისე, რომ შესაძლებელია მოეხსნას 4 კონტაქტი, რათა მისი მიერთება შეიძლებოდეს დედაპლატაზე არსებულ 20 კონტაქტიან მისაერთებელზეც.
დედაპლატაზე კვების მიწოდება არ ხორციელდება მხოლოდ ამ მისაერთებლის მეშვეობით, არსებობს სხვა დამატებითი მისაერთებლებიც და ასევე საჭიროა სისტემურ ბლოკში განთავსებული მოწყობილობების (მაგ. მყარი დისკი, ოპტიკური წამკითხველი და ა.შ.) ელექტრული კვებით უზრუნველყოფა.
პროცესორის ბუდე (სოკეტი).
მისაერთებლის ტიპი, რომელშიც დედაპლატაზე მაგრდება პროცესორი, მაგალითად LGA775, რიცხვი მიუთითებს კონტაქტების რაოდენობაზე. იგი აუცილებლად უნდა ემთხვეოდეს პროცესორის კონტაქტების რაოდენობას, წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი დედაპლატაზე ვერ დამაგრდება.
არსებობს Intel-ის ფირმის LGA 775, LGA 1155, LGA 1366, LGA 2011 და ა.შ. სოკეტები, ხოლო კომპანია AMD-ს მიერ წარმოებული პროცესორებისათვის არის AM2, AM2+, AM3, AM3+, FM1, FM2 და ა.შ. სოკეტები.
(AMD AM3 და Intel LGA 1366 სოკეტები).
სლოტების რაოდენობა და მხარდაჭერილი ოპერატიული მეხსიერების ტიპები.
სლოტები წარმოადგენენ დედაპლატაზე სხვადასხვა სქემების,
მათ შორის ოპერატიული მეხსიერების ჩასამაგრებლებს, როგორც წესი დედაპლატები აღჭურვილია 2, 4 ოპერატიული მეხსიერების დასამაგრებლით, თუმცა სერვერული კომპიუტერის შემთხვევაში შეიძლება იყოს უფრო მეტიც.
მეხსიერების სლოტები შეიძლება გათვალისწინებული იყოს ერთი და იგივე ტიპის ოპერატიული მეხსიერების ან სხვადასხვა ტიპის ოპერატიული მეხსიერების ჩამაგრებისათვის. სურათზე მოცემულია 4 სლოტი, რომელთაგანაც პირველი და მესამე (ზემოდან) გათვალისწინებულია DDR3 ტიპის ოპერატიული მეხსიერების, ხოლო მეორე და მეოთხე DDR2 მეხსიერების ტიპისათვის.
სალტის თანრიგიანობა და სიხშირე.
სალტე წარმოადგენს გზას, მაგისტრალს, რომლითაც ხდება მონაცემების გადაცემა კომპიუტერის სხვადასხვა ფუნქციონალურ ბლოკს შორის, სალტეების მეშვეობით ხდება ინფორმაციის გადაცემა პროცესორსა და ოპერატიულ მეხსიერებას, ასევე პროცესორსა და კომპიუტერის სხვა მოწყობილობებს შორის, იგი რაც უფრო ფართოა, მით მეტია კომპიუტერის წარმადობა, დღესდღეობით კომპიუტერი შედგება მრავალი ურთიერთდაკავშირებული სალტისგან. სალტის სიგანე (გამტარუნარიანობა) იზომება ბიტებში, დღესდღეობით არსებული პერსონალური კომპიუტერების სალტის სიგანე 32 ან 64 ბიტს შეადგენს და ბუნებრივია 64 ბიტიანი სალტის შემთხვევაში დროის ერთი და იგივე მონაკვეთში ორჯერ მეტი ინფორმაციის გადაცემაა შესაძლებელი ვიდრე 32 ბიტიანის შემთხვევაში.
სალტის მახასიათებელია ასევე სიხშირე. იზომება ჰერცებში (Hz), კომპიუტერის მიკროსქემაში ლოგიკური სიგნალების ყოველი ცვლილება ხდება გარკვეული ინტერვალებით, რომელსაც ეწოდება ტაქტები. თეორიულად 100 მეგაჰერცი აღნიშნავს რომ სრულდება 100 000 000 ოპერაცია წამში.
რაც მაღალია იგი მით მეტი ინფორმაციის გადაცემა ხორციელდება დროის გარკვეულ ერთეულში და მით უფრო სწრაფმოქმედია კომპიუტერი.
თანრიგიანობა და სიხშირე საბოლოო ჯამში განსაზღვრავენ მონაცემთა გადაცემის სიჩქარეს, ტაქტური სიხშირე * თანრიგიანობაზე = მონაცემთა გადაცემის სიჩქარეს.
მაგ.: 100Mhz * 64 = 6400 მეგაბიტი/წამში, თუმცა მიღებული რიცხვი არ იქნება ზუსტი, რადგან სალტეზე მოქმედებს უამრავი ფატორი: მასალების არაეფექტიანი გამტარობა, კონსტრუქციის არასრულყოფილება, სხვა ელექტროსიგნალები. სხვაობა მონაცემთა გადაცემის თეორიულ და პრაქტიკულ მაჩვენებლებს შორის შეიძლება შეადგენდეს 25 პროცენტს.
ჩიპსეტი.
დედაპლატაზე არსებული მიკროსქემების ნაკრები, იგი ასრულებს დამაკავშირებელი ელემენტის როლს, რომელიც უზრუნველყოფს სიგნალის გავლას სალტეებით ოპერატიულ მეხსიერებამდე, გაფართოების სლოტებამდე, ცენტრალურ პროცესორამდე და სხვა მოწყობილობებამდე.
სქემაზე არსებული სხვადასხვა ინტეგრირებული სქემები
ხშირ შემთხვევაში დედაპლატაზეა ინტეგრირებული ის ძირითადი სქემები, რომელიც გადაუდებლად აუცილებელია კომპიუტერის ფუნქციონირებისათვის. მაგალითად აუდიო სისტემა, ვიდეოადაპტერი, ქსელის ბარათი და ა.შ. ეს მოწყობილობები როგორც წესი სტანდარტულია (გათვლილია საშუალო სტანდარტული მოხმარებისათვის), არ აქვთ განსაკუთრებული თვისებები და მახასიათებლები, მაგრამ სავსებით საკმარისნი არიან მომხმარებელთა ფართო წრისათვის. სურვილის შემთხვევაში შესაძლებელია დედაპლატაზე დაყენდეს მაგალითად დამატებითი ვიდეოადაპტერი, რომელიც უზრუნველყოფს მაღალი ხარისხის ვიდეოგამოსახულებას, თუმცა მისი საჭიროება სპეციფიკურია (გამოიყენება სამგანზომილებიანი თამაშებისათვის, არქიტექტორული, სატელევიზიო, სარეკლამო და სხვა გრაფიკული საქმიანობისათვის) და შესაბამისად ღირებულებაც საკმაოდ მაღალია. არ არის საჭირო მისი არსებობა თუნდაც საოფისე პროგრამებთან მუშაობისა და ინტერნეტში ინფორმაციის მოძიების შემთხვევაში, ამ დავალებას შესანიშნავად გაართმევს თავს დედაპლატაზე ინტეგრირებული ვიდეოადაპტერიც.
ბიოსი (BIOS).
ბიოსი – შეტანა გამოტანის საბაზო სისტემა, მისი ძირითადი ფუნქციაა კომპიუტერის საწყისი გაშვება, ტესტირება და მოწყობილობების პირველადი კონფიგურირება, რესურსების განაწილება მოწყობილობებს შორის და ოპერაციული სისტემის ჩატვირთვის პროცესის აქტივაცია.
ფიზიკურად ბიოსი წარმოადგენს რამოდენიმე პროგრამის ნაკრებს, რომელიც მუდმივად, კომპიუტერისათვის ელენერგიის მიწოდების შეწყვეტის შემდეგაც, ინახება დედაპლატაზე განთავსებულ სპეციალურ მიკროსქემაში. შესაძლებელია მისი პარამეტრების კონფიგურირებაც, ამისათვის სპეციალური კლავიშის (ძირითადად ღილაკი Del ან F2) გამოყენებით, ოპერაციული სისტემის ჩატვირთვამდე უნდა გაიშვას პროგრამა Bios Setup Utility ან CMOS Setup Utlity. მასში მუშაობა ხორციელდება მხოლოდ კლავიატურის მეშვეობით, აქვს ძალიან ბევრი პარამეტრი, რომელთა რედაქტირებაც ჩვეულებრივი მომხმარებლისათვის არ არის საჭირო, რადგან არასწორი პარამეტრები დაყენების შემთხვევაში შეიძლება ოპერაციული სისტემა არ ჩაიტვირთოს.
ბოსის თანამედროვე ალტერნატივას წარმოადგენს UEFI (Unified Extensible Firmware Interface), იგი წარმოადგენს მოდულურ პროგრამირებად ინტერფეისს, რომელიც შეიცავს ტესტურ, სამუშაო და ჩამტვირთავ სერვისებს, მოწყობილობათა დრაივერებს, კომუტაციის პროტოკოლებს, ფუნქციონალურ გაფართოებებს და საკუთარ გრაფიკულ გარსს, ამის გამო იგი მოგვაგონებს ძალიან შემსუბუქებულ ოპერაციულ სისტემას, მისი მართვა შესაძლებელია მაუსითაც და შეიძლება ლოკალიზებული იქნას სხვადასხვა ენებზე.
მისაერთებლები.
გარე მოწყობილობი, რომლებიც აუცილებელია კომპიუტერის ფუნქციონირებისათვის (კლავიატურა, მაუსი, მონიტორი) და ასევე სხვა პერიფერიული მოწყობილობები (პრინტერი, სკანერი, დინამიკი, ვებკამერა) აუცილებლად უნდა იყოს მიერთებული დედაპლატაზე, წინააღმდეგ შემთხვევაში მათ ვერ გამოვიყენებთ.
დედაპლატაზე მისაერთებლები განლაგებულია მარცხენა მხარეს, სისტემური ბლოკის ყუთში მისი ჩაყენების შემდეგ მისაერთებლები აღმოჩნდება სისტემური ბლოკის უკანა მხარეს.
PS/2 მისაერთებელი, მაუსის და კლავიატურის მისაერთებლად. მოცემულ შემთხვევაში დედაპლატაზე გათვალისწინებულია 1 მისაერთებელი ორივესათვის, ზოგ შემთხვევაში შეიძლება არსებობდეს ორი ერთმანეთის მსგავსი, ოღონდ ფერში განსხვავებული მისაერთებელი, ამ შემთხვევაში კლავიატურის და მაუსის მიერთება უნდა განხორციელდეს დედაპლატის მისაერთებლის ფერებისა და კლავიატურისა და მაუსის მისაერთებლის ფერების შესატყვისობით.
USB 3.0 და USB 2.0 პორტები – უნივერსალური მისაერთებლები, რომლებშიც შესაძლებელია ძალიან ბევრი ტიპის მოწყობილობის მიერთება. (კლავიატურა, მაუსი, პრინტერი, სკანერი, ვებ კამერა ...), დედაპლატაზე USB 3.0 პორტები მონიშნულია ლურჯი ფერით, განსხვავება ამ ორ კონექტორს შორის ის არის, რომ USB 3.0 წარმოადგენს USB 2.0 ტექნოლოგიის გაგრძელებას, მის თანამედროვე ვარიანტს. USB 2.0-ის ინფორმაციის გადაცემის მაქსიმალური სიჩქარე 480 მეგაბიტია/წამში, ხოლო USB 3.0-ის 5 გიგაბიტი/წამში ანუ დაახლოებით ათჯერ მეტი.
D-SUB და DVI მისაერთებლები – წარმოადგენენ მონიტორის ან პროექტორის მისაერთებლებს. D-SUB ანალოგური მისაერთებელია, მოძველებული ტიპის მონიტორების მიერთებისათვის, ხოლო DVI წარმოადგენს მის თანამედროვე ციფრულ და უფრო მეტი შესაძლებლობების მქონე ვარიანტს.
Lan მისაერთებელი - ქსელის კაბელის მისაერთებლად. GbE Lan - მისაერთებლის არსებობის შემთხვევაში კომპიუტერს ქსელში ინფორმაციის გადაცემა და მიღება შეეძლება 1 გიგაბიტი/წამში სიჩქარით, თუ სტანდარტული მისაერთებელია მაშინ მაქსიმალური სიჩქარე იქნება 100 მეგაბიტი/წამში.
HD audio და Optical Digital Audio Output - აუდიომოწყობილობების (სპიკერები, მოკროფონები, ყურსასმენები) მისაერთებლები.
HDMI (High-Definition Multimedia Interface) - მაღალი გარჩევადობის მულტიმედია ინტერფეისი, გამოიყენება მაღალი ხარისხის ციფრული ვიდეომონაცემების გადასაცემად და ასევე შეუძლია გადასცეს აუდიოსიგნალებიც. პოპულარობა მოიპოვა მცირე ზომისა და მონაცემთა გადაცემის მაღალი ხარისხის გამო.
DisplayPort - დღესდღეობით ყველაზე თანამედროვე ინტერფეისი აუდიო და ვიდეოაპარატურის დასაკავშირებლად, პირველ რიგში იგი გამოიყენება კომპიუტერისა და მონიტორის, ასევე კომპიუტერის და სახლის კინოთეატრის დასაკავშირებლად.
პროცესორი (ცენტრალური პროცესორი).
პროცესორი არის კომპიუტერის ძირითადი ელემენტი, რომლის მეშვეობითაც ხდება იმ ინფორმაციის დამუშავება, რომელიც განთავსებულია, როგორც საკუთარ, ისე სხვა მოწყობილობების მეხსიერებაში. ამის გარდა იგი ხელმძღვანელობს სხვა მოწყობილობების მუშაობასაც. რაც ძლიერია პროცესორი ძირითადად მით უფრო სწრაფად მუშაობს კომპიუტერი.
პროცესორის შინაგანი სქემა შედგება არითმეტიკულ-ლოგიკური მოწყობილობისაგან, შიდა მეხსიერებისაგან (რეგისტრები), ქეშ მეხსიერებისაგან (ზესწრაფი მეხსიერება) და ასევე სქემებისგან რომლებიც წარმართავენ ყველა ოპერაციას და სქემები, რომლებიც მართავენ გარე მოწყობილობებს - სალტეებს.
მისი ძირითადი მახასიათებლებია: თანრიგიანობა, ტაქტური სიხშირე, ბირთვების რაოდენობა, შინაგანი სიხშირის გამამრავლებელის კოეფიციენტი, ქეშ მეხსიერება.
თანრიგიანობა.
პროცესორში შესული ინფორმაცია, რომელის წარმოდგენილია მონაცემებით და ბრძანებებით პროცესორში ხდება გარე სალტეების საშუალებით, ინფორმაციის დამუშავება ხორციელდება არითმეტიკულ-ციფრულ მოწყობილობაში, ხოლო დამუშავებული მონაცემების გამოტანა ხდება გამოტანის მოწყობილობების მეშვეობით. რაც მეტია პროცესორის ყველა სქემის თანრიგიანობა მით მეტი ინფორმაციის დამუშავება შეუძლია მას გარკვეული დროის ერთეულში. პერსონალური კომპიუტერები აღჭურვილია 32 და 64 თანრიგიანი პროცესორებით.
ტაქტური სიხშირე.
თანრიგიანობასთან ერთად დიდ როლს ასრულებს ასევე ტაქტური სიხშირეც. მისი განზომილების ერთეულია ჰერცი.
ერთი მეგაჰერცი - ეს არის ერთი მილიონი ტაქტი წამში, შესაბამისად 1000 მეგაჰერცი, ანუ 1 გიგაჰერცი ეს არის 1 მილიარდი ტაქტი წამში. გამოთვლითი ოპერაციისათვის მიღებული ინფორმაციის ფრაგმენტს ცენტრალური პროცესორი ასრულებს ძირითადად ერთი ტაქტის განმავლობაში, აქედან გამომდინარეობს ის ფაქტი, რომ რაც მაღალია ტაქტური სიხშირე, მით სწრაფად ხდება წარდგენილი ინფორმაციის დამუშავება. პერსონალური კომპიუტერების პროცესირების სიხშირე გავრცელებულ შემთხვევაში შეადგენს 1, 2, 3 გიგაჰერცს წამში.
ბირთვების რაოდენობა.
მრავალბირთვიანი პროცესორი არის პროცესორი, რომელიც შეიცავს ორ ან მეტ გამომთვლელ ბირთვს ერთ პროცესორულ კრისტალზე ან ერთ კორპუსში. არსებობს ორბირთვიანი, ოთხბირთვიანი (სერვერების შემთხვევაში ბირთვების რაოდენობა შეიძლება აღწევდეს 32-ს და მეტსაც).
დღეს კომპიუტერებს უწევთ ბევრი დავალების ერთდროულად შესრულება, მრავალბირთვიან პროცესორებს შესაძლებლობა აქვთ შეასრულონ აბსოლუტურად სხვადასხვა დავალებები ერთდროულად, ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად, რაც შესაბამისად ზრდის პროცესორის სწრაფმოქმედებას.
შინაგანი სიხშირის გამამრავლებლის კოეფიციენტი
სიგნალები, პროცესორის კრისტალის შიგნით ცირკულირებენ ძალიან მაღალი სიხშირით, თუმცა კომპიუტერის სხვა მოწყობილობებს პროცესორთან ერთი და იმავე სიხშირეზე ურთიერთქმედება არ შეუძლიათ, ამის გამო სიხშირე, რომელზეც მუშაობს დედაპლატა და პროცესორი შეიძლება სხვადასხვა იყოს. დედაპლატის სიხშირე შეიძლება ავიღოთ როგორც საყრდენი რომელიც შემდგომ გადამრავლდება პროცესორის შიდა კოეფიციენტზე, შედეგად მიღებული იქნება პროცესორის შინაგანი სიხშირე, რომელიც მიღებული იქნება შინაგანი სიხშირის გამამრავლებელი კოეფიციენტის გამოყენებით. იგი თანამედროვე პროცესორების შემთხვევაში შეიძლება შეადგენდეს 35-40-ს.
ქეშ მეხსიერება.
მონაცემებს დასამუშავებლად პროცესორი იღებს ოპერატიული მეხსიერებისგან, მაგრამ პროცესორის შიგნით მონაცემები მუშავდება ძალიან მაღალი სიხშირით, ხოლო მიმართვა ოპერატიულ მეხსიერებაზე ხორციელდება შედარებით დაბალი სიხშირით.
შინაგანი გამამრავლებლის მაღალი კოეფიციენტი ხდება ეფექტური როცა ყველა ინფორმაცია მოხვედრილია მის შიგნით.
პროცესორში ბევრი უჯრაა ინფორმაციის დამუშავებისათვის, რომლებსაც ეწოდება რეგისტრები, მაგრამ მათში როგორც წესი პროცესორი არაფერს არ ინახავს, ამიტომ პროცესორის და კომპიუტერული სისტემის მუშაობის აჩქარებისათვის პროცესორში განხორციელდა ქეშირების ტექნოლოგიის ინტერგირება.
ქეში არის მეხსიერების უჯრების მცირე რაოდენობა, რომლებიც ასრულებენ ბუფერის როლს. როდესაც ხდება ინფორმაციის საერთო მეხსიერებიდან წაკითხვა, ასლი იგზავნება ქეშ მეხსიერებაში. ეს საჭიროა იმიტომ, რომ ინფორმაცია გახდეს უფრო სწრაფად მისაწვდომი პროცესორისათვის, რომელიც მას შესაბამისად უფრო სწრაფად გადაამუშავებს.
ქეშ მეხსიერება არსებობს სამი დონის
პირველი დონის (L1) არის ყველაზე პატარა, მაგრამ ყველაზე სწრაფი, შედის პროცესორის კრისტალის შემადგენლობაში, იწარმოება იგივე ტექნოლოგიით, როგორც პროცესორის რეგისტრები. იმის მიუხედვად, რომ ძირითადად იზომება მხოლოდ ათეულობით კილობაიტით - ასრულებს ძალიან დიდ როლს სწრაფმოქმედებაში.
მეორე დონის ქეში (L2) არის შედარებით ნელი ვიდრე პირველი დონის ქეში, მუშაობს მისი ბირთვის სიხშირეზე, თანამედროვე კომპიუტერებში იზომება ძირითადად რამდენიმე ასეული კილობაიტით
მესამე დონის ქეშ მეხსიერება (L3) - შედარებით ნელია წინა ორ ტიპთან შედარებით, მაგრამ უფრო სწრაფია ოპერატიულ მეხსიერებასთან შედარებით, იგი იზომება ათეულობით მეგაბაიტით.
ოპერატიული მეხსიერება (RAM - random access memory),
არის მოწყობილობა, რომელიც გამოიყენება გადასამუშავებელი ინფორმაციის (მონაცემების) და მონაცემთა დამუშავების მართვის პროგრამების დროებით შესანახად. კონსტრუქციულად იგი წარმოადგენს მიკროსქემების ნაკრებს, რომელიც განთავსებულია ერთ მცირე ზომის სქემაზე, აღნიშნული მოდული (მოდულები) მაგრდება კომპიუტერის დედაპლატის ტიპის მიხედვით გათვალისწინებულ შესაბამის ჩასამაგრებელში. ოპერატიული მეხსიერება არის ენერგოდამოკიდებული, ანუ კომპიუტერისათვის ელექტრო ენერგიის მიწოდების შეწყვეტის შემთხვევაში მასში განთავსებული ინფორმაცია იშლება და აღდგენას აღარ ექვემდებარება.
მისი ძირითადი მახასიათებლებია: ტიპი, მეხსიერების მოცულობა და სიხშირე.
ტიპის მიხედვით არსებობს: DDR1, DDR2, DDR3 და DDR4 ოპერატიული მეხსიერებები. DDR იშიფრება როგორც მონაცემთა გადაცემის ორმაგი სიჩქარე (Double Data Rate). ისინი გამოშვებულნი იქნენ სხვადასხვა დროს და წარმოადგენენ ოპერატიული მეხსიერების განვითარების საფეხურებს.
მეხსიერების მოცულობა: განისაზღვრება იმ ინფორმაციის მაქსიმალური მოცულობით, რომელიც შესაძლებელია განთავსდეს მასზე და ძირითადად ზომება მეგაბაიტებში, გიგაბაიტებში. დღესდღეობით გავრცელებულია 1გბ, 2გბ, 4გბ, 8გბ, 16გბ მოცულობის, თუმცა არსებობს უფრო ნაკლები და უფრო მეტი მოცულობის მეხსიერებებიც.
სიხშირე წარმოადგენს მინიმალურ დროს, რომელიც საჭიროა ინფორმაციის მეხსიერებაში განსათავსებლად და წასაკითხად, იზომება მეგაჰერცებში (MHz) ანუ წამში მილიონი ოპერაცია, სიხშირის მაღალი დონე დიდ როლს თამაშობს ოპერატიული მეხსიერების და მთლიანად კომპიუტერის სწრაფქმედებაში.
სიხშირეების საშუალო მონაცემები ტიპების მიხედვით ასე გამოიყურება:
DDR1 – 200-400 MHz
DDR2 – 400-1066 MHz
DDR3 – 800-2400 MHz
DDR4 – 2133-4266 MHz
მონაცემთა გადაცემის სიჩქარის გამოთვლა შესაძლებელია სიხშირის გადამრავლებით თანრიგიანობაზე. მაგალითად 400Mhz*64=25600ბიტი/წამში / 8 = 3200 ბაიტი/წამში.
მყარი დისკი HDD (Hard Disk drive).
წარმოადგენს მუდმივ დამმახსოვრებელ მოწყობილობას, გათვალიწინებულია კომპიუტერში არსებული ინფორმაციის ხანგრძლივი ვადით შესანახად, მასში ასევე ინახება ოპერაციული სისტემა. მყარი დისკი წარმოადგენს თანამედროვე კომპიუტერის ერთ–ერთ ძირითად ნაწილს, მასზე (მასში განთავსებულ ფირფიტებზე) ინფორმაციის ჩაწერა ხორციელდება მაგნიტური მეთოდით.
მყარი დისკის ძირითადი მახასიათებლებია: მეხსიერების მოცულობა, დისკის ბრუნვის სიჩქარე, ბუფერის მოცულობა.
მეხსიერების მოცულობა: განისაზღვრება იმ ინფორმაციის მაქსიმალური მოცულობით, რომელიც შესაძლებელია განთავსდეს მასზე და ძირითადად ზომება გიგაბაიტებში ან ტერაბაიტებში (გავრცელებულია 300 გბ - 2 ტერა ბაიტის მოცულობის, არსებობს უფრო დიდი და ნაკლები ზომებიც).
დისკის ბრუნვის სიჩქარე: განისაზღვრება წუთში დისკის ბრუნთა რაოდენობის მიხედვით, ამ პარამეტრზეა მნიშვნელოვნად დამოკიდებული მონაცემთა წაკითხვის და ჩაწერის სიჩქარე. არსებობს 5400-დან 7200 ბრუნამდე/წუთში მყარი დისკები, თუმცა სერვერებისათვის გამოიყენება 10 000 და 15 000 ბრ/წთ. სიჩქარის მქონე მყარი დისკები.
ბუფერის მოცულობა: ბუფერი წარმოადგენს შუალედურ მეხსიერებას, რომელიც გათვალისწინებულია წაკითხვა/ჩაწერის სხვადასხვა სიჩქარეთა გასათანაბრებლად და გადასაცემად. თანამედროვე დისკებში იგი მერყეობს 8-დან 128 მეგაბაიტამდე.
იმისათვის, რომ შესაძლებელი იყოს დისკთან მუშაობა საჭიროა იგი დაფორმატდეს, ანუ უნდა იქნას შექმნილი დისკის ფიზიკური და ლოგიკური სტრუქტურა.
ფიზიკური სტრუქტურა შედგება დისკზე კონცენტრირებული ბილიკების შექმნისგან, რომლებიც თავის მხრივ იყოფიან სექტორებად (512 ბაიტი).
ლოგიკური სტრუქტურა კი წარმოადგენს საერთო დისკური სივრცის დაყოფას გარკვეულ ნაწილებად, სექტორების გაერთიანებას, რომელთაც გააჩნიათ რიგითი ნომერი, მათზე განთავსებულია სპეციფიკური ინფორმაცია (მაგ. MBR - მთავარი ჩამტვირთველი სექტორი, ფაილების განლაგების ცხრილი, დისკის ძირითადი კატალოგი, ადგილი მონაცემებისათვის ფაილების შესანახად). დისკის ფიზიკური და ლოგიკური სტრუქტურის ფორმირებისათვის საჭიროა მისი ფორმატირება, რომელიც ხორციელდება სპეციალური პროგრამული უზრუნველყოფის მეშვეობით.
მყარი დისკი რა თქმა უნდა წარმოადგენს ერთ ფიზიკურ მოწყობილობას, ერთ ფიზიკურ დისკს, მაგრამ იგი მონაცემთა მოძებნის გაიოლების, სხვადასხვა ოპერაციული სისტემების დაყენების, სისტემური და სამომხმარებლო ფაილების დახარისხების მიზნით შეიძლება გაყოფილი იქნას ლოგიკურ დისკებად, ლოგიკური დისკები კომპიუტერში ასე გამოიყურება
მყარსხეულიანი მატარებლები SSD.
SSD – Solid State Drive, არამექანიკური დამმახსოვრებელი მოწყობილობა, რომელიც ბაზირებულია მიკროსქემებზე, იგი წარმოადგენს მყარი დისკის თანამედროვე ალტერნატივას, მისგან განსხვავებით იგი არის მცირე ზომის და წონის, გამძლეა მექანიკური ზემოქმედების მიმართ, არის ძალიან სწრაფი, უხმაურო, თუმცა გააჩნია მინუსებიც, ყველაზე მთავარ მინუსს წარმოადგენს მასზე ინფორმაციის ჩაწერის ციკლების რაოდენობის შეზღუდვა (საშუალოდ შესაძლებელია 3 000-10 000-ჯერ გადაწერება), იგი რამოდენმეჯერ ძვირია მყარ დისკთან შედარებით, გართულებულია შემთხვევით წაშლილი და დაზიანებული ინფორმაციის აღდგენა.
ძირითადი მახასიათებლებია მეხსიერების მოცულობა და ინფორმაციის წაკითხვის სიჩქარე.
მეხსიერების მოცულობა: გავრცელებულია 64 გიგაბაიტიდან 500 გიგაბაიტამდე მოცულობის.
ინფორმაციის წაკითხვა/ჩაწერის სიჩქარე: დღეისათვის ძირითადად 200-500 მეგაბაიტი/წამში, მისი სიჩქარე საშუალოდ 2-3-ჯერ აღემატება მყარი დისკის წაკითხვა/ჩაწერის სიჩქარეს, თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ მყარსხეულიან დისკებში წაკითხვისა და ჩაწერის სისწრაფეც არ არის თანაბარი - წაკითხვა ხდება უფრო სწრაფად ვიდრე ჩაწერა.
მისი ერთ–ერთი მთავარი უპირატესობაა ინფორმაციის მოძიების სიჩქარე, რადგან მყარი და ოპტიკური დისკებისგან განსხვავებით ინფორმაციის მოსაძებნად და წასაკითხად არ არის საჭირო მექანიკური ოპერაციების შესრულება ფირფიტების და თავაკების მექანიკური გადაადგილება.
ოპტიკური დისკები და დისკ წამკითხველები.
მართალია ბოლო დროს ინფორმაციის ოპტიკური მატარებლები კარგავენ აქტუალობას, ისინი ალბათ კიდევ რამოდენიმე წლის განმავლობაში დარჩებიან კომპიუტერების კომპლექტაციაში. არსებობენ CD, DVD და Blu-ray დისკები და მათი დისკ-წამკითხველები.
დისკზე ინფორმაციის ჩაწერა და წაკითხვა ხორციელდება ლაზერის სხივის მეშვეობით, ინფორმაციის ჩაწერა ხორციელდება დისკის ზედაპირზე ლაზერის სხივის მეშვეობით ჩაღრმავების ამოწვით, ხოლო წაკითხვა ხორციელდება ასევე ლაზერის სხივის მეშვეობით დისკის ზედაპირის გაანალიზებით.
ძირითადი მახასიათებლებია: ტიპი, მეხსიერების მოცულობა და ინფორმაციის გადაცემის სიჩქარე.
ოპტიკური დისკების ტიპებია:
CD-R - მასზე შესაძლებელია ინფორმაციის მხოლოდ ერთხელ ჩაწერა,
CD-RW - ინფორმაციის ჩაწერა შესაძლებელია მრავალჯერ,
DVD–R - CD-სთან შედარებით დიდი მოცულობის, შესაძლებელია ინფორმაციის ერთჯერ ჩაწერა,
DVD-RW - ინფორმაციის ჩაწერა შესაძლებელია მრავალჯერ,
Blu-Ray Disc (BD-R) - არის DVD-სთან შედარებით დიდი მოცულობის, შესაძლებელია ინფორმაციის ერთჯერ ჩაწერა,
Blu-Ray Disc (BD-RE) - შესაძლებელია ინფორმაციის მრავალჯერ ჩაწერა.
მეხსიერების მოცულობა: CD დისკის შემთხვევაში 650 - 700მეგაბაიტი, DVD დისკის შემთხვევაში 4,7 გბაიტიდან - 8,5გბაიტამდე, blu-ray-ის შემთხვევაში საშუალოდ 50 გიგაბაიტს, თუმცა როგორც DVD, ისე Blu-ray დისკები არსებობს უფრო დიდი მოცულობისაც.
მონაცემთა გადაცემის სიჩქარე: მონაცემთა გადაცემის სიჩქარე დამოკიდებულია წამკითხველის შესაძლებლობებზე და საშუალოდ 1x წამკითხველის შემთხვევაში ასე გამოიყურება: CD – 1,17მეგაბიტი/წმ, DVD – 10,55 მეგაბიტი/წამში, Blu-ray – 36მეგაბიტი/წამში.
ფლეშ დისკები.
USB ფლეშ დისკი წარმოადგენს დამმახსოვრებელ მოწყობილობას, რომელიც კომპიუტერს უერთდება USB ინტერფეისის მეშვეობით, მისი დანიშნულებაა ინფორმაციის შენახვა და გადატანა, მისთვის დამახასიათებელია მცირე ზომა, უნივერსალურობა (უერთდება ძალიან ბევრი ტიპის მოწყობილობას), დაბალი ენერგომოხმარება, მისი უარყოფითი მხარეა მასზე ინფორმაციის გადაწერათა ციკლის არსებობა, მაქსიმალური რადენობის საშუალო მაჩვენებლად შეიძლება ავიღოთ 5000 გადაწერა.
მეხსიერების მოცულობა: 4გბ, 8გბ, 16გბ, 32გბ, 64გბ ...
როგორც ზემოთ განვიხილეთ არსებობს USB 2.0 სტანდარტის გაუმჯობესებული სტანდარტი USB 3.0, შესაბამისად ფლეშ დისკებიც იწარმოება USB2.0 და USB 3.0 სტანდარტის შესაბამისად. USB 3.0 არის გაცილებით სწრაფი ვიდრე USB 2.0, ასევე USB 3.0 ფლეშ დისკი თავსებადია USB 2.0 წამკითხველებისათვის, ოღონდ, როგორც პრაქტიკა აჩვენებს, მოძველებული კომპიუტერების დიდი ნაწილი მიერთებისას ვერ აღიქვავს USB 3.0 მოწყობილობას.
მეხსიერების ბარათები.
წარმოადგენენ კომპაქტურ, ელექტრულ დამმახსოვრებელ მოწყობილობას, რომელიც გამოიყენება ციფრული ინფორმაციის შესანახად, ფართოდ გამოიყენება სხვადასხვა ციფრულ მოწყობილობაში (ფოტოაპარატი, კამერა, მობილური ტელეფონი ...). ჩაწერის სიჩქარეები განსხვავებულია ბარათების ტიპის მიხედვით, თუმცა იგი მითითებულია ბარათზე მაგალითად ასო C-ში ან ასო U-ში.
Class 2 მიანიშნებს მინიმუმ 2 მაგაბაიტს/წამში წაკითხვის სიჩქარეს, Class 10 - მინიმუმ 10 მეგაბაიტს/წამში სიჩქარეს, U1 – მინიმუმ 10 მეგაბაიტს/წამში, U3 - მინიმუმ 30 მეგაბაიტს/წამში და ა.შ.
გარე მოწყობილობები.
კომპიუტერის გამოყენებისათვის გარდა სისტემური ბლოკისა საჭიროა შეტანა/გამოტანის მოწყობილობების მასზე მიერთებაც, განვიხილოთ ძირითადად გამოყენებული მოწყობილობები
კლავიატურა.
კლავიატურა წარმოადგენს შეტანის მოწყობილობას, რომლის მიხედვითაც ხდება კომპიუტერში ინფორმაციის შეტანა და კომპიუტერის მართვა. თანამედროვე კლავიატურაზე განლაგებულია დაახლოებით 104 კლავიში.
კლავიატურები მისაერთებლის მიხედვით არსებობს სამი ტიპის:
• PS/2 - ერთება დედაპლატის შესაბამის PS/2 მისაერთებელში,
• USB – ერთდება დედაპლატის USB მისაერთებელში,
• Wireless – დედაპლატასთან კავშირს ამყარებს უკაბელო, რადიო კავშირის მეშვეობით.
არსებობს მულტიმედია კლავიატურები, რომელზეც დატანილია ღილაკები მულტიმედიური ფუნქციების ადვილად სამართავად,
სათამაშო კლავიატურები, აქ სათამაშო ღილაკები გამოყოფილია მკვეთრი ფერით და როგორც წესი გარეზინებულია, ასეთ კლავიატურებს აქვთ ძალიან მაღალი გამოხმაურება ღილაკის დაწოლაზე, რაც ძალიან მნივშნელოვანია თამაშის დროს.
ინტერნეტ–კლავიატურა გათვალისწინებულია ინტერნეტის აქტიური მომხმარებლებისათვის, უზრუნველყოფს ინტერნეტთან უფრო გაადვილებულ მუშაობას.
იმ ადამიანებისათვის, რომლებიც ძალიან დიდ დროს ატარებენ კომპიუტერთან არსებობს რეზინის კლავიატურებიც, იგი აბსოლუტურად ჰერმეტულია და შესაბამისად არ ზიანდება სითხეების დასხმით, მისი გარეცხვა ძალიან ადვილია.
არსებობს ასევე სენსორული და ლაზერული კლავიატურები, სენსორული გამოიყურება როგორც ბრტყელი ზედაპირი ღილაკებით მაგალითად პლანშეტის შემთხვევაში, ხოლო ლაზერული კლავიატურა პროეცირდება ბრტყელ ზედაპირზე.
კლავიატურაზე ღილაკები იყოფა რამდენიმე ჯგუფად ესენია ფუნქციონალური ღილაკები, ანბანურ–ციფრული ღილაკები, კურსორის მართვის, დამატებითი ციფრული ღილაკები, სპეციალური ღილაკები, ღილაკები მოდიფიკატორები.
მაუსი.
კომპიუტერის მართვის პირველი და მთავარი ინსტრუმენტის არის მაუსი (თაგვი), ზუსტად მისი დახმარებით ვასრულებთ ჩვენ კომპიუტერთან შესასრულებელი მოქმედებების უმეტესობას.
მიერთების ინტერფეისის მიხედვით არსებობს: უკაბელო, USB და PS/2 თაგვები, დღესდღეობით გავრცელებულია თაგვების ოპტიკურ–დიოდური ტიპი, თუმცა არსებობდა ოპტომექანიკურიც (ბურთულიანი), მაგრამ იგი დღეს თითქმის აღარ გვხვდება.
ერთ–ერთი საინტერესო პარამეტრია ოპტიკური სენსორის გაფართოება (იზომები DPI-ში), პარამეტრი გვაჩვენებს გადაადგილების რამდენი გაზომვა ხორციელდება მაუსის მიერ გავლილ ერთ დიუმში. ე.ი. კურსორის ეკრანზე N პიქსელით გადადგილებისათვის რა მანძილით არის საჭირო მაუსის გადაადგილება. ძირითადად სრულებით საკმარისია 800 DPI, თუმცა შეიძლება არსებობდეს 5200 DPI–ის მქონე თაგვებიც.
პორტატული კომპიუტერების შემთხვევაში მაუსის შემცვლელად გვევლინება touchpad – საკონტაქტო სენსორული პანელი, მასზე თითის ან სპეციალური მოწყობილობით შეხებისას კოორდინატი ან კოორდინატები გადაცემა კომპიუტერს, რის მიხედვითაც განისაზღვრება მაუსის პოზიცია სამუშაო მაგიდაზე. გარდა მაუსის კურსორის გადაადგილებისა იგი აღჭურვილია რამოდენიმე საჭირო ფუნქციითაც, მაგალითად ასრულებს მაუსის ღილაკზე ორჯერ დაწკაპუნების, კლავიატურის ენტერ ღილაკის, გადაფურცვლის და სხვა საჭირო მოქმედებებსაც.
პრინტერი
პრინტერი არის კომპიუტერის გარე პერიფერიული მოწყობილობა, რომლის დანიშნულებაცაა ტექსტური და გრაფიკული ინფორმაციის გადატანა ძირითადად ქაღალდზე. პრინტერები არსებობს ბევრი სხვადასხვა ტიპის, განვიხილოთ ძირითადი ტიპები.
ლაზერული: ყველაზე გავრცელებული ტიპი, ისინი იყენებენ ფოტობარაბანს, რომელზეც ლაზერული სხივის მეშვეობით ხდება დასაბეჭდი გამოსახულების დატანა, შემდეგ ლაზერით დამაგნიტებულ არეალს ეკრობა ტონერი და გადადის ქაღალდზე გაცხელების მეთოდით. გამოიყენება ძირითადად შავ-თეთრი მონოქრომული ბეჭდვისათვის თუმცა არსებობს ფერადი ბეჭდვის ვარიანტებიც.
ჭავლური პრინტერები: გამოიყენება ძირითადად ფერადი ბეჭდვისათვის, ისინი ბეჭდავენ მიკროსკოპული ზომის მელნის ჭავლის მიმართული ნაკადით. მელნის წვეთების ზომა განსაზღვრავს მისაღები გამოსახულების ხარისხს.
პრინტერების ძირითად მახასიათებლებს წარმოადგენს:
ქაღალდის ფორმატი – იგი წარმოადგენს ქაღალდის მაქსიმალურ ფორმატს, რომელზეც აქვს პრინტერს შესაძლებლობა დაბეჭდოს, ძირითადად გავრცელებულია A3 და A4 ფორმატები.
ბეჭდვის გაფართოება – იზომება dpi (dot per inch)–ში, წერტილების რაოდენობა დიუმში. მაგალითად 600x300 dpi აღნიშნავს, რომ პრინტერს შეუძლია ფურცლის ერთ კვადრატულ დიუმში ჰორიზონტალურად 600 და ვერტიკალურად 300 წერტილის დატანა, რაც მეტია ეს მაჩვენებელი მით უფრო ხარისხიანია ნაბეჭდი.
ბეჭდვის მაქსიმალური სიჩქარე – იზომება ppm (pages per minute)-ში, ანუ წუთში დაბეჭდილი ფურცლების რაოდენობა.
არსებობს ასევე სხვა სპეციფიკური პარამეტრებიც, რომლებიც დამახასიათებელია კონკრეტული ტიპის პრინტერებისათვის.
მისაერთებლის მიხედვით ძირითადად არსებობს USB მისაერთებლით, თუმცა ასევე არსებობს უკაბელო პრინტერები და ასევე ქსელური პრინტერები, რომლებიც ერთდებიან ლოკალურ ქსელში სტანდარტული rj-45 მისაერთებლით და ხელმისაწვდომია ქსელში ყველა მომხმარებლისათვის.
სკანერი.
სკანერი - არის მოწყობილობა, რომელიც რაიმე ობიექტის (ძირითადად გამოსახულება ან ტექსტი) ანალიზის საფუძველზე ქმნის მისი გამოსახულების ციფრულ ასლს, ამ ასლის მიღების პროცესს ეწოდება სკანირება.
მისი ძირითადი მახასიათებლებია: ოპტიკური გაფართოება, სკანირების სიჩქარე, ფერთა სიღრმე, სკანირების არეალი.
ოპტიკური გაფართოება - იზომება dpi–ში, სკანერი გამოსახულებას იღებს არა მთლიანად არამედ ხაზებად, ვერტიკალურად მოძრაობს ფოტომგრძნობიარე ელემენტები და იღებენ გამოსახულებას ხაზებად, მაგრამ ხაზების აღებაც ხდება არა მთლიანად არამედ წერტილებით, რაც მეტად ფოტომგრძნობიარე ელემენტი აქვს სკანერს, მით მეტი წერტილის აღება ხერხდება და მით ხარისხიანია მიღებული გამოსახულება, ამას ეწოდება ოპტიკური გაფართოება, ნომალური დონე დღეისათვის არის 600 dpi, ეს სრულებით საკმარისია სამუშაობის 95 პროცენტისათვის, დოკუმენტებს ძირითადად 200 dpi ყოფნის, არსებობს სკანერები 1200, 4800 და მეტი dpi–თ,
ფერთა სიღრმე ან თანრიგიანობა განსაზღვრავს ბიტთა რაოდენობას, რომელიც გამოიყოფა თითეული წერტილის ფერის შესანახად, ფერადი სკანერებისათვის საშუალო მაჩვენებელია 24 ბიტი (8 ბიტი RGB ფერის კომპონენტის თითოული ფერისათვის), რაც მეტია ფერთა სიღრმე, მით მეტი ფერის აღება შეუძლია სკანერს სკანირების დროს და შესაბამისად მით მეტად ხარისხიანია მიღებული გამოსახულება.
სკანირების სიჩქარე განსაზღვრავს თუ რა დროს ანდომებს სკანერი ერთი გვერდის სკანირებას, იზომება ppm-ში.
სკანირების არეალი კი განსაზღვრავს ქაღალდის მაქსიმალურ ფორმატს, რომელიც შესაძლებელია დაასკანეროს მოწყობილობამ, აქაც გავრცელებულია A4 და A3 ზომები.
მისაერთებლის თვალსაზრისით გავრცელებულია USB მისაერთებლით, თუმცა ბოლო დროს ცალკე სკანერის შეძენის საჭიროება ნაკლებად დგას და მას აერთიანებენ ერთ ფიზიკურ მოწყობილობაში პრინტერთან ერთად.
ვებ კამერა.
ადრე ვებ კამერებით სარგებლობდნენ მხოლოდ დიდი ორგანიზაციები და კორპორაციები ვიდეოკონფერენციების ჩასატარებლად. დღეს კომპიუტერის მომხმარებელთა აბსოლუტური უმრავლესობა სარგებლობს მისით, ვებკამერები მაგრდება მონიტორზე, ჩაშენებულია პორტატული კომპიუტერების მონიტორებში, მისით აღჭურვილია ტელეფონები, არსებობს სამაგიდო კომპიუტერების მონიტორების ვებკამერით აღჭურვილი ვერსიებიც.
მისი ძირითადი პარამეტრებია: მატრიცის გაფართოება, ტიპი, კადრების სიხშირე.
მატრიცის გაფათოება იზომება პიქსელებში და პასუხს აგებს გამოსახულების ხარისხზე, ეს პარამეტრი ვებკამერებსათვის იწყება 0,3 მეგაპიქსელიდან (320x240 წერტილზე) და მთავრდება 5 მეგაპიქსელით (2592x1944 წერტილზე), თუმცა დროთა განმავლობაში რათქმა უნდა უფრო ხარისხიანი გახდება, რაც მაღალია პიქსელთა რაოდენობა მით მაღალია სურათის და ვიდეოგამოსახულების ხარისში.
მატრიცის ტიპი – ვებ კამერები ძირითადად აღჭურვილია CCD (Change-coupled device) და CMOS (complementary metal-oxide-semiconductor) მატრიცებით, იმისათვის რომ ინტერნეტში ვიმუშაოთ სავსებით საკმარისია CMOS მატრიცა, ხოლო თუ კამერის დანიშნულებაა მისი სახეების ამოცნობის მიზნით გამოყენება, ამ შემთხვევაში საჭიროა CCD მატრიცა, იგი უზრუნვეყოფს ხარვეზების მცირე რაოდენობას, მაგრამ შედარებით ძვირიცაა.
კადრების სიხშირე (იზომება FPS) - თანამედროვე ვებ კამერების სიხშირე საკმაოდ მაღალია, თუ სიხშირე დაბალია 24-30 კადრზე/წამში გამოსახულება მნახველითვის წარმოდგება როგორც სლაიდ–შოუ ანუ დაბალი ხარისხისაა, მაგრამ უფრო მაღალი სიხშირის მქონე კამერისას დაბალი ინტერნეტ სიჩქარს არსებობის შემთხვევაში გაჭირდება კადრების გადაცემა და შესაბამისად ეფექტი იგივე იქნება როგორც პირველ შემთხვევაში,
მისაერთებლის ტიპია USB
მონიტორი.
ნებისმიერი კომპიუტერის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ნაწილს შეადგენს მონიტორი, მისი ძირითადი დანიშნულება ინფორმაციის მომხმარებლისათვის გამოტანა.
მონიტორის ტიპი: არსებობს სხვადასხვა ტიპის LCD თხევადკრისტალური, PDP პლაზმური, LED შუქდიოდებზე, OLED ორგანულ შუქდიოდებზე.
ეკრანის ზომა და ფორმატი: ზომა იზომება დიაგონალზე დიუმებში (1 დიუმი = 2,54 სანტიმეტრს), არსებობს ძალიან ბევრი ზომის, თუმცა სტანდარტულია 15 დიუმიდან 21 დიუმის ჩათვლით, ხოლო ფორმატი განსაზღვრავს მისი სიგრძისა და სიგანის ფარდობითობას არსებობს ძირითადად 4:3 - სტანდარტული და 16:10 - განიერფორმატიანი
გაფართოება - პიქსელების რაოდენობა ჰორიზონტალურად და ვერტიკალურად, არსებობს მონიტორები 1024x768, 1366x768, 1900x1200 ppi (pixel per inch) გაფართოებით, ასევე უფრო ნაკლები და უფრო მეტი.
მისაერთებლის ტიპების მიხედვით მონიტორები გამოირჩევიან დიდი არჩევანით: D-Sub, DVI, HDMI, DisplayPort და ასე შემდეგ.
მიკროფონი.
არის მოწყობილობა, რომელიც გარდაქმნის ხმას ელექტრულ სიხშირეებად, კომპიუტერში იგი გამოიყენება ხმის ჩასაწერად და გადასაცემად.
არსებობს სხვადასხვა ტიპის მიკროფონები: დასადგმელი, მისამაგრებელი და ასევე ჩაშენებული ანუ მიკროფონი მოთავსებულია ყურსასმენში, პორტატულ კომპიუტერში, მონიტორში და ა.შ.
მისი მთავარი მახასიათებელია სიხშირული დიაპაზონი, რაც მეტია იგი მით უფრო კარგია მიკროფონი, მაგრამ ადამიანის ხმა ძირითადად არის 70-13 000 ჰერცის ფარგლებში, შესაბამისად ხმის გადასაცემად სრულებითაც არ არის საჭირო უფრო მეტი სიხშირის დიაპაზონის გამრჩევი მიკროფონი.
მგრძნობელობის დონე: ეს მახასიათებელი განსაზღვრავს ბგერის რხევის მინიმალურ დონეს, რომელიც შეუძლია გაარჩიოს მიკროფონმა. სამწუხაროდ მოწყობილობები მაღალი მგრძნობელობით იწერენ ასევე სხვა გარე ხმაურსაც, ამიტომ მაღალი მგრძნობიარობა არ განსაზღვრავს მაღალ ხარისხს იგი იზომება დეციბალებში.
მისაერთებელი შეიძლება იყოს USB ან სტანდარტული აუდიო მისაერთებელი.
პროექტორი.
პროექტორი წარმოადგენს ოპტიკურ მოწყობილობას, რომლის დანიშნულებაცაა გამოსახულების დიდ ეკრანზე გამოტანა.
მისი ძირითადი მახასიათებლებია გაფართოება და სიკაშკაშე
არსებობს 640x480, 1024x768, 1600x1200 გაფართოების მქონე პროექტორები, რაც მაღალია პროექტორის გაფართოება, მით უკეთესია გამოტანილი გამოსახულების ხარისხი და მით კარგია თავსებადობა კომპიუტერის ეკრანთან.
სიკაშკაშე იზომება ANSI Lm-ში და განსაზღვრავს რამდენად მკვეთრად ხდება გამოსახულების გამოტანა ეკრანზე. ეს მაჩვენებელი შეიძლება შეადგენდეს 2500, 4000 ლუმენს, რაც მაღალია ეს მაჩვენებელი მით უკეთესია პროექტორის ხარისხი, თუმცა ფასიც შესაბამისად მაღალია.
პროექტორები კომპიუტერთან ერთდებიან მონიტორის მსგავსი მისაერთებლებით.
სპიკერები/ყურთსასმენები
სპიკერები გამოიყენება ხმოვანი ინფორმაციის მოსასმენად, ხოლო ყურთსასმენები წარმოადგენენ ხმოვანი ინფორმაციის პერსონალურ მოსასმენებს.
მათი ძირითადი მახასიათებლებია სიხშირეთა დიაპაზონი და სიმძლავრე.
განვიხლოთ ეს მახასიათებლები ყურასამენის მაგალითზე. სიხშირეთა დიაპაზონი გავლენას ახდენს ხმის ხარისხზე, საშუალო მაჩვენებელია 18-20 000 ჰერცი, ხარისხიანი ყურსასმენებისათვის იგი შეიძლება იყოს 3 ჰერციდან 120 კილოცერცამდე.
სიმძლავრე
სიმძლავრე იზომება ვატებში და განსაზღვრავს ხმის მაქსიმალურ ზომას.